Od foliowego odpadu do kwitnącego produktu - historia “eko logicznych doniczek”.

Rozwój przemysłowy spowodował, że światowa produkcja tworzyw sztucznych wzrosła z 1,5 mln ton w 1950 roku do ok. 370 mln ton w 2021 roku. Ich ponowne wykorzystanie to duże wyzwanie. Czy to możliwe aby powszechny odpad jakim jest folia opakowaniowa powrócił do obiegu w bardziej wartościowej postaci? Co więcej - jako atrakcyjny produkt na sklepowe półki… Do niedawna powszechna odpowiedź brzmiałaby “to bardzo trudne”. Projekt przeprowadzony przez Deko Eko wraz z siecią Castorama oraz Stena Recycling, udowadnia, że - “tak, to trudne”, ale takie innowacyjne podejście do odpadów jest jak najbardziej możliwe! To kwestia wyboru.

Wybór 1: Odkryć potencjał zużytej folii opakowaniowej.

“Historia doniczek, które stworzyła dla nas firma Deko Eko z odpadu foliowego, zaczęła się od kwestii samego odpadu - czyli folii z opakowań zabezpieczających zarówno palety, kartony jak i pojedyncze produkty. W polskich oddziałach sieci jest to ok. 1500 ton rocznie” - tak początki projektu opisuje Piotr Bober, Dyrektor ds. Jakości i Zrównoważonego Rozwoju w Castorama Polska.

Castorama nie jest wyjątkiem. Globalna produkcja tworzyw sztucznych wynosi ok. 370 milionów ton rocznie, a spora jej część to folia wykonana z materiału LDPE. Obecnie zawrócone do obiegu zostaje zaledwie ok. 10% wszystkich tworzyw sztucznych.

Agata Frankiewicz CEO i założycielka Deko Eko dodaje: “Obecnie większość poddanych recyklingowi tworzyw sztucznych wykorzystywana jest do stworzenia produktów o niższej wartości niż produkt pierwotny, np. z plastikowych opakowań powstają foliowe siatki czy worki na śmieci. To tzw. down-cycling”. 

Wybór 2: Ambitny cel.

“Rozważaliśmy co najmniej kilka alternatywnych możliwości wykorzystania odpadu Klienta. Kluczowe jednak było przetworzenie folii w jakościowy produkt przeznaczony do sprzedaży na masową skalę” - zaznacza Agata Frankiewicz.

Z raportu “The Circular Voice” opublikowanego w styczniu 2022 przez Stena Recycling wynika, że konsumenci właśnie tego oczekują: niemal 80% z przebadanej grupy 5000 osób uważa za "ważne lub bardzo ważne, aby producenci wykorzystywali w swoich towarach odzyskane surowce", ale już niespełna 47% uznaje, że oferta takich produktów jest wystarczająca.*

Aby poznać możliwości i ograniczenia projektu, przeprowadzona została analiza i testy materiałowe, a na ich podstawie szeroki research dostępnych rozwiązań. Od szukania różnych opcji produkcyjnych, przez projektowanie rozwiązań, po sprawdzenie możliwości technologicznych podwykonawców. Za tą część procesu odpowiedzialne było Deko Eko - innowacyjna firma upcyklingowa na co dzień działająca w obszarze “waste to product”. 

Cel projektu był ambitny - odkryć i wykorzystać pełen potencjał odpadów foliowych, przetwarzając je w komercyjny produkt. Jednak ryzyko było duże: czy dostępny materiał sprosta zadaniu? Czy z recyklatu foliowego uda się stworzyć produkt o doskonałej jakości: sztywny, wytrzymały i po prostu ładny? To się dopiero miało okazać. 

Wybór 3: Zasadzić ziarenko zmiany.

Ambitny cel postawiła sobie kilka lat wcześniej Stena Recycling, jeden z liderów branży gospodarowania odpadami i recyklingu, gdy podjęła decyzję o uruchomieniu linii do przetwarzania folii LDPE we Wschowie. Dlaczego cyrkularne wykorzystanie folii jest ważne? Naukowcy szacują, że w 2019 r. w wyniku produkcji i spalania plastiku do atmosfery dostało się ponad 850 milionów ton gazów cieplarnianych. Do 2050 r. wartość ta może wzrosnąć do 2,8 miliarda ton. Tą emisję można znacząco ograniczyć, jednocześnie ponownie korzystając z wartości surowca.

“Czerpiąc z uznanych, skandynawskich wzorców, od 20 lat doskonalimy gospodarowania odpadami  i odzyskiwania cennych surowców w Polsce. W związku z ciągłym rozwojem biznesu e-commerce i innych segmentów, wzrasta zapotrzebowanie na folię opakowaniową. Zakład we Wschowie powstał z myślą o przetwarzaniu folii LDPE na recyklat doskonałej jakości. To jedna z najnowocześniejszych i najlepiej rozbudowanych linii tego typu w Europie” - mówi Piotr Ślusarz, Dyrektor Sprzedaży Outbound i Produkcji Stena Recycling. 

W pierwszym etapie przetwarzania folia jest sprawdzona pod kątem wyeliminowania zanieczyszczeń. Następnie materiał jest rozdrabniany, strzępiony i myty, a woda zastosowana w procesie poddawana jest czyszczeniu i powraca w obiegu zamkniętym do ponownego użycia. Wysuszony materiał poddaje się procesowi termicznego formowania - powstaje tzw. regranulat. Jest on stale analizowany przez ekspertów Stena pod kątem jakości i odpowiednich parametrów. Postać granulek ułatwia dozowanie w procesie produkcji, ale też umożliwia utrzymanie najwyższej jakości i stałego składu fizykochemicznego, a co najważniejsze, pozwala na ponowny recykling produktów wykonanych z tego rodzaju surowca wtórnego.

“To jest nasze ziarenko zmiany, które pomaga wyrosnąć innowacyjnym projektom. Cyrkularne doniczki to estetyczny i jakościowy efekt, który pokazuje, że zakład Stena Recycling  przetwarzający folię LDPE otwiera zupełnie nowe możliwości ponownego wykorzystania tego odpadu” - dodaje Piotr Ślusarz. 

Wybór 4: Pokonać przeszkody dzięki bliskiej współpracy.

“Jakie było ryzyko? Było ich wiele. Deko Eko odpowiadało za zaprojektowanie całego procesu tak, by zakończył się sukcesem. Od projektu produktu, przez znalezienie podwykonawców i partnerów projektu po dostarczenie finalnego produktu. To ogromna odpowiedzialność, a niewiadomych po drodze było wiele. Po pierwsze nasze doniczki produkowane są w technologii wtrysku, do której potrzebne są odpowiednie formy. Musieliśmy zainwestować w produkcję form najwyższej jakości, aby były gotowe na wytwarzanie z naprawdę trudnego materiału z recyklatu. Okazało się, że nie każda firma produkująca formy chce się podjąć zadania i dać gwarancję dobrych rezultatów. Firm szukaliśmy w całej Europie, a już na tym etapie trzeba było przeprowadzać wstępne testy materiałowe” - o wyzwaniach projektu mówi Agata Frankiewicz.

Na czym polega wyzwanie? Doniczki produkowane są w technologii wtrysku, gdzie roztopione pod wpływem temperatury tworzywo wtryskiwane jest do formy. Tak zwana “temperatura płynięcia” materiału zawierającego granulat z przetworzonej folii LDPE jest inna niż materiałów pierwotnych, które tradycyjnie wykorzystuje się w produkcji doniczek. Są to przeważnie twardsze tworzywa jak PP czy HDPE. Tworzywo LDPE to wolnopłynący surowiec - jest bardziej wymagający do wtryskiwania do cienkościennych form i produkcji dużych kształtów. Co więcej jest on niejednorodny, więc nie powtarzalny w 100%. Istniało więc realne ryzyko, że surowiec z recyklatu foliowego nie zdoła wypełnić formy i doniczka będzie “niedolana” lub jej wygląd będzie mało estetyczny. Przeprowadzona została cała seria testowych wtrysków, a kolejne korekty pozwoliły na uzyskanie finalnego efektu.

Deko Eko przyjęło więc innowacyjne podejście, które może zmienić podejście wielu firm, które na chwilę obecną działają w tradycyjnym modelu i pomóc im pójść nowatorską drogą. To przykład jak łączyć innowacyjne myślenie o odpadach dzięki połączeniu kilku podmiotów w jeden system. To właśnie bliska współpraca pomiędzy Castorama Polska, Deko Eko, Stena Recycling oraz wszystkimi firmami zaangażowanymi w proces pozwoliła na pokonanie przeszkód i osiągnięcie efektu. Stworzone doniczki to produkt prawdziwie cyrkularny. Ich skład to w 50% przetworzona folia LDPE (w przypadku większych rozmiarów jest to 40% by utrzymać pożądaną sztywność). Jednocześnie mają doskonałą jakość. Finalnie cały proces w 100% odbywa się lokalnie, w Polsce. Dzięki temu proces jest jeszcze bardziej zrównoważony środowiskowo, bo ograniczony zostaje negatywny wpływ transportu. Wzrost wykorzystania materiałów pochodzących z recyklingu w produkcji pozwala znacząco ograniczać wpływ produktów na klimat i środowisko.

Specjalistyczna firma TerGo zbadała ślad węglowy prezentowanych donic. Wyniki są imponujące: generują one znacznie mniej CO2 niż standardowe donice wykonane z nowych materiałów. Oznacza to, że przy ich produkcji możliwe jest znaczne zredukowanie emisji gazów cieplarnianych uwalnianych do atmosfery w porównaniu do standardowej produkcji. To ogromny krok w stronę zeroemisyjnej przyszłości!

Wybór 5: Eko logiczne podejście.

“W DNA Castorama tkwi praktyczne podejście i dawanie narzędzi, aby samemu stworzyć lepsze otoczenie. Duża zmiana na lepsze może powstać z wielu małych działań - choćby takich jak wybór doniczki z przetworzonego materiału. Decyzja o realizacji projektu cyrkularnych doniczek to dla Castoramy <eko logiczny wybór>, bo łączy to co dobre, czyli troskę o środowisko, z tym co praktyczne, gdyż daje konsumentom użyteczne narzędzia do zmiany na lepsze” - mówi Piotr Bober, Dyrektor ds. Jakości i Zrównoważonego Rozwoju.

Realizacja cyrkularnych doniczek to początek. Sieć Castorama jest przekonana, że takie działania to konieczność, ale też szansa i trzeba jej nadać odpowiednią skalę oraz widoczność. Właśnie dlatego w sklepach pojawią się wydzielone regały z produktami zrównoważonymi ekologicznie, tak by konsumenci mogli je łatwiej odnaleźć i wybierać świadomie. Dodatkowo marka prowadzi od dłuższego czasu inne działania w obszarze zrównoważonej gospodarki.

“Projekt cyrkularnych doniczek to część szerszych działań Castorama pod nazwą Nasza Sfera. To program popularyzujący rozwiązania przyjazne środowisku i wspierający tworzenie zrównoważonych domów i ogrodów. Działa, by inspirować do zmiany nawyków na lepsze, proekologiczne” - wyjaśnia Piotr Bober.

Wyjątkowość i nowatorstwo tego projektu polega na wykorzystaniu własnych odpadów jako surowca do stworzenia produktu. Ciągle niewiele jest podobnych przykładów bezpośredniego wykorzystania odpadów w produkcji na cele komercyjne. Innowacyjność rozwiązania tkwi też w tym, że obieg materiałów zostaje zamknięty najkrótszą możliwą drogą. 

“Potrzeba więcej tego typu projektów! To świetny przykład działania, które z jednej strony odpowiada na kwestie GOZ (gospodarka o obiegu zamkniętym), a z drugiej realizuje Cele Zrównoważonego Rozwoju z Agendy 2030 ONZ, np. cel 12: odpowiedzialna konsumpcja i produkcja oraz cel 17: partnerstwa na rzecz celów” - uzupełnia Aleksandra Surdykowska, PR & Marketing Manager w Stena Recycling. 

“Z efektu jesteśmy dumni! Teraz mamy narzędzia, by na naprawdę dużą skalę generować pozytywny wpływ. Podnosimy wartość przetwarzanego surowca - z odpadu do produktu. To podejście zaczerpnięte z filozofii upcyklingu - jednak o wiele bardziej masowe i dostępne” - kończy Agata Frankiewicz.

Osiągnięcie ambitnego celu to dowód, że ekologiczne wybory są dostępne, możliwe i mogą być po prostu opłacalne pod kątem komercyjnym.