Od 2021 roku każda europejska firma będzie musiała płacić podatek od niepoddanych recyklingowi opakowań plastikowych. Z tego artykułu dowiesz się więcej szczegółów na temat tego nowego prawa. Ponadto wyjaśnimy, dlaczego upcykling może być najlepszą strategią w kontekście zarządzania odpadami z tworzyw sztucznych.

Zmiany Unii Europejskiej wspierające zrównoważony rozwój

Potrzeba ograniczenia redukcji plastiku jest od lat przedmiotem agendy UE. W samym 2018 roku Europa wyprodukowała 62 miliony ton plastiku. I chociaż wiele globalnych firm - takich jak McDonald’s, Coca Cola i brytyjska sieć Iceland - włączyło się w walkę o środowisko, problem wciąż nie został rozwiązany.

W 2020 roku UE podjęła bardziej radykalne kroki w celu ograniczenia zużycia plastiku.

Od lipca tego roku wszedł w życie zakaz używania słomek z tworzyw sztucznych. Co więcej, Unia wprowadziła też nowy podatek od plastiku. Od 1 stycznia 2021 r. za każdy kilogram niepoddanych recyklingowi odpadów opakowaniowych z plastiku przyjdzie firmom zapłacić 0,80 EUR.

Co to oznacza dla przedsiębiorców w UE?

Do końca roku pozostało tylko kilka tygodni, a firmy będą musiały zdecydować, czy zainwestować w bardziej wydajną gospodarkę odpadami - rozwiązaniem może być recykling i upcykling- czy też ponieść dodatkowe koszty narzucone przez unijne rozporządzenie.

Warto zwrócić uwagę na to, że unijne obostrzenia związane z plastikiem mają dwa główne cele. Przede wszystkim jest to zachęcanie firm do stosowania plastiku w sposób cyrkularny, a w perspektywie makro zmniejszenie zużycia plastiku w Unii Europejskiej. Do końca 2025 roku europejskie firmy muszą odzyskiwać bowiem co najmniej 50% tworzyw sztucznych zawartych w odpadach opakowaniowych.

To nie koniec zapowiadanych zmian. Komisja UE informowała na początku tego roku o swojej strategii gospodarki o obiegu zamkniętym, która obejmuje kilka kluczowych obszarów, w tym:

• Umożliwienie konsumentom korzystania z „prawa do naprawy”
• Wprowadzenie modelu zamkniętego obiegu jako zasady wśród europejskich producentów (prowadzące do bardziej trwałych, łatwych w obróbce i łatwych do naprawy produktów)
• Zakazanie produkcji plastikowych butelek jednorazowego użytku
• Wsparcie branż o wysokim potencjale obiegu zamkniętego, w tym przemysłu opakowań, producentów baterii, tekstyliów, a także firm działających w obszarach budownictwa i żywności

Powyższe idee przekładać się będą na coraz większe wyzwania dla mniejszych firm. Jak możesz wprowadzić lepiej zaprojektowaną strategię utylizacji odpadów? Jak obniżyć podatek nakładany na odpady z plastiku?

Najbardziej oczywistym rozwiązaniem byłoby poddanie recyklingowi wszystkich plastikowych odpadów produkowanych przez Twoją firmę. Jednak technologia recyklingu tworzyw sztucznych ma istotne ograniczenia. Wyjaśniamy to w kolejnej części artykułu.

Krótka historia recyklingu plastiku

Recykling oznacza ponowne przetwarzanie odpadów w celu przekształcenia ich w użyteczne materiały. Recyklingowi można poddać różnego rodzaju odpady - od skrawków metalu po papier i plastik. Oczywiście największe wyzwanie stanowi ten ostatni materiał.

Na recykling plastiku składają się dwie metody - recykling mechaniczny i chemiczny. Pierwsza polega na cięciu i stapianiu kawałków materiału, które następnie przekształca się w jedną masę. Recykling chemiczny jest zaś metodą bardziej zaawansowaną i oznacza rozbicie polimerów przy użyciu procesów chemicznych rozkładających plastik na czynniki pierwsze.

Obie metody często prowadzą do zachodzenia zjawiska zwanego rozdzieleniem tworzywa sztucznego. Kiedy to nastąpi, dwa różne rodzaje tworzyw sztucznych formują oddzielne warstwy, które można porównać do oleju unoszącego się na tafli wody. Dwa czynniki pierwsze nie łączą się ze sobą, a żeby doszło do ich ponownego zawiązania, należy dodać brakujący związek chemiczny będący innym polimerem. Niestety, rezultatem jest materiał, który nie jest tak wytrzymały strukturalnie jak materiał wyjściowy, a zatem ma dość ograniczone zastosowania. Ponadto, recykling nie służy do wytwarzania nowych produktów, a jedynie do przetworzenia plastiku w podobny półprodukt.

Inny aspekt recyklingu to fakt, że jest opłacalny jedynie przy większych ilościach przetwarzanych odpadów. Placówki zajmujące się recyklingiem są zmuszone do wysyłania znacznej części odpadów na wysypiska śmieci, ponieważ wiele odpadów jest zabrudzonych elementami biologicznymi, które często są trudne do zmywania. Dla przykładu, plastikowe opakowania po żywności często nie nadają się do recyklingu właśnie z powodu trwałego zanieczyszczenia. 

Opłacalność tego procesu zależy również od rodzaju plastiku. PET - popularny rodzaj plastiku używany do produkcji butelek - jest wdzięcznym materiałem (nie zachodzi powiem wspomniana rozdzielenie tworzywa), jednakże wiele rodzajów plastiku nie nadaje się do recyklingu. Pomimo innowacji technologicznych wprowadzonych do przemysłu, recykling tworzyw sztucznych również nie jest najbardziej zrównoważoną opcją.

Jaka jest zatem najlepsza alternatywa dla recyklingu tworzyw sztucznych?

Korzyści z upcyklingu

Jeśli zajmujesz się usługami, temat recyklingu i odpadów może wydawać się odległy. Jednak  zapowiedziany przez UE nowy podatek od plastiku wpłynie także na Twoją firmę. A jeśli zajmujesz się produkcją, to znasz dylemat związany z plastikiem pewnie aż za dobrze.

Należy podkreślić, że celem Unii Europejskiej jest zachęcenie do lepszej gospodarki odpadami na poziomie mikro, a także bardziej cyrkularna produkcja plastiku. W szerszym spektrum Unia zachęca firmy do przejścia na model obiegu zamkniętego i bardziej świadomych wyborów dokonywanych zarówno przez producentów, jak i konsumentów. Jak podkreślił Frans Timmermans (jeden z wiceprzewodniczących Komisji Europejskiej):

„Aby osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r., a także zachować nasze środowisko naturalne oraz wzmocnić naszą konkurencyjność gospodarczą państwa członkowskie muszą zacząć wprowadzać model zamkniętego obiegu. Obecnie nasza gospodarka jest nadal w większości liniowa, a tylko 12% surowców wtórnych i zasobów jest przywracanych do gospodarki. Wiele produktów zbyt łatwo ulega zniszczeniu, nie można ich ponownie użyć, naprawić lub poddać recyklingowi. Część z nich jest przeznaczonych wyłącznie do jednorazowego użytku, co także stanowi problem. W modelu zamkniętego obiegu istnieje zatem ogromny potencjał do wykorzystania - zarówno dla przedsiębiorstw, jak i dla konsumentów. (...) Rozpoczynamy działania mające na celu zmianę sposobu wytwarzania produktów i umożliwienie konsumentom dokonywania zrównoważonych wyborów z korzyścią dla nich samych i dla środowiska”.

Jednym ze sposobów urzeczywistnienia tej bardziej zrównoważonej przyszłości jest zainwestowanie w upcykling plastiku.

Co to jest upcykling plastiku?

Upcykling tworzyw sztucznych to zestaw rozwiązań, które zamieniają ten materiał w nowe, bardziej wartościowe przedmioty dzięki połączeniu różnych metod oraz maszyn. Wśród procesów wchodzących w skład upcyklingu znajdziemy m.in. wytłaczanie, druk 3D, rozdrabnianie czy prasowanie arkuszowe.

W przeciwieństwie do recyklingu, upcykling pozwala tworzyć gotowe przedmioty, które można wykorzystać w biurach i gospodarstwach domowych, a także w przestrzeniach wspólnych, takich jak parki, ulice, szkoły. 

W dalszej części artykułu przedstawimy Ci kilka takich produktów.

Jednak najważniejszą cechą upcyklingu jest to, iż w przeciwieństwie do recyklingu, powstałe przedmioty mają unikatową wartość. Plastik to fantastyczny materiał o dużej plastyczności, dzięki czemu wielu designerów chętnie zajmuje się jego kreatywnym przetwarzaniem, nadając większej wartości nowopowstałym przedmiotom.

Upcykling nie ma też ograniczeń przemysłowych co do ilości - nawet niewielka ilość odpadów skutkuje powstaniem nowego przedmiotu. Większośc metod recyklingu wymaga dużej przestrzeni i złożoności mechanicznej. W przeciwieństwie do tego, upcykling można przeprowadzić na znacznie mniejszych maszynach. To rozwiązanie innowacyjne, które sprzyja kreatywności. Dzięki inicjatywom takim jak Precious Plastic, istnieją sposoby dzięki którym gospodarstwa domowe i biura kupują niewielkie maszyny umożliwiające im upcykling w skali lokalnej.
 

Ekologiczny aspekt upcyklingu tworzyw sztucznych

Aby rozwiać wszelkie wątpliwości, wytłumaczymy w tej sekcji artykułu dlaczego upcycling jest jednym z najbardziej zrównoważonych sposobów przetwarzania odpadów.

Przede wszystkim, rozpopularyzowanie upcyklingu pozwoliłoby na stałe ograniczyć produkcję nowego plastiku. Więcej materiałów wtórnych w stałym obiegu oznaczałoby m.in. redukcję efektów cieplarnianych. Co więcej, upcykling to sposób na zmniejszenie problemu rosnących połaci wysypisk śmieci na świecie. 

Nawet małe firmy mogą znacznie przyczynić się do zmian na szczeblu lokalnym. Upcykling tworzy możliwości współpracy z lokalnymi instytucjami, szkołami lub organizacjami non-profit. Pośród produktów wytwarzanych w procesie upcyklingu można znaleźć np. karmniki dla ptaków, które mogą zaangażować szkoły podstawowe.
 

Przykłady upcyklingu tworzyw sztucznych

Jak wyjaśniono powyżej, upcykling plastiku umożliwia tworzenie bardzo wielu
przedmiotów. Deko Eko może być Twoim pomocnym partnerem w tym procesie, dzięki zdobytemu przez lata doświadczeniu. Dziesiątki designerów z całego świata pomaga nam tworzyć gamę produktów od biżuterii do przedmiotów codziennego użytku, wszystkie zaś są wytworzone z materiałów wtórnych. Jakie są możliwości produkcyjne upcyklingu?

• Małe elementy architektury dla lokalnych społeczności

W tym ławki parkowe, meble ogrodowe, karmniki dla ptaków;

• Przedmioty codziennego użytku

Zaczynając od mebli a skończywszy na mniejszych przedmiotach, takich jak doniczki na rośliny, uchwyty na telefony, miski i kosze.

• Gadżety i prezenty biznesowe

W tej kategorii znajdziesz breloczki, pendrive'y USB wykonane ze stopionego plastiku, uchwyty na długopisy, zegary biurkowe i wiele innych upominków marketingowych i handlowych.

Dostępne produkty są oczywiście uzależnione od rodzaju odpadów, które Twoja firma przekazuje do analizy Deko Eko. Po przeanalizowaniu materiałów w procesie Smart Matching nasi eksperci opracowują strategię upcyklingu. Dopasowani projektanci przygotowują propozycje przedmiotów, które można wyprodukować z zaproponowanych odpadów.

Deko Eko - projekt upcyklingowy z Coca Colą

Coca Cola to firma z globalną renomą, która postanowiła zainteresować się innowacyjnym pomysłem upcyklingu. Upcykling idealnie wpasowuje się bowiem w strategię zrównoważonego rozwoju Coca Coli.

Deko Eko zaproponowało stworzenie pop-up store'u z unikalną kolekcją produktów wytworzonych z brandowanych odpadów - plastikowych butelek PET, kawałków puszek Coca Coli, oraz szklanych butelek. 

Kreatywny proces zaowocował designerskimi zegarami ściennymi, koszami łazienkowymi na kosmetyki (wykonane techniką druku 3D), a także wyposażeniem kuchni do którego użyto butelek PET. Część z uzyskanych produktów trafiła do marketplace’u Deko Eko i jest dostępna w sprzedaży online.

Podsumowanie

Jako właściciel firmy musisz być na bieżąco z najnowszymi przepisami i dyrektywami dotyczącymi zarządzania odpadami. Unia Europejska kładzie coraz większy nacisk na ograniczenie negatywnego wpływu ludzi na środowisko, a jednym z czołowych inicjatyw jest obecnie wprowadzenia obiegu zamkniętego w jak największej liczbie branż. To stąd biorą się m.in. nowe podatki, które mają zmotywować przedsiębiorców do zmian.

Sposobem na znacznie sprawniejszą i wydajniejszą gospodarkę odpadów jest upcykling. Poza wymiarem ekologicznym, może być świetnym sposobem na zaangażowanie pracowników, budowanie kultury firmy, a nawet akwizycję nowych klientów dla których aspekt środowiskowy ma ogromne znaczenie.